'Een groot gevaar voor de samenleving', wie is moordverdachte Jamel L.? (2024)

DEN HAAG - Hij denkt dat hij de profeet is van het Hazwaianse Koninkrijk. En als het niet naar zijn zin gaat bedreigt hij mensen met de dood. In juni vorig jaar zou hij de daad bij het woord hebben gevoegd en een medewerkster van de Albert Heijn hebben doodgestoken. Maar mensen die hem kennen, zien ook een ander gezicht van hem. Op 4 april staat hij voor de rechter. Wie is Jamel L., de verdachte van de supermarktmoord?

'Ik ben van mening dat hij een groot gevaar is voor de maatschappij.' Het rapport van een Engelse psychiater over Jamel is zo duidelijk als het maar zijn kan. 'Hij heeft een lang strafblad en zijn gedrag in Nederland wijst erop dat hij al vele jaren ziek is en dat hij voor het grootste gedeelte onbehandeld is gebleven.'

Dit rapport dateert uit 2013. Tien jaar later is er echter maar weinig veranderd. Jamel brengt een groot gedeelte van die tijd door in gevangenissen, maar echt behandeld wordt hij niet. Ondanks dat hij op Curaçao tbs-verpleging krijgt opgelegd. Alleen heeft het eiland geen tbs-kliniek, dus ook nu wordt Jamel niet geholpen.

Voor de podcastserie De Supermarktmoord onderzoeken journalisten Liza Janson en Chris van Dijk hoe het kon dat Jamel L. vrij rond kon lopen in Den Haag. Wie is hij? En hoe kan het dat hij ondanks alle signalen niet is behandeld? De makers hebben Jamel L. ook zelf ontmoet. De podcast 'De Supermarktmoord' kun je vanaf 5 maart vinden op de gebruikelijke podcast-platforms zoals Apple Podcast of Spotify. Je kunt je nu al abonneren zodat je geen aflevering hoeft te missen.

De eerste tekenen van geweld zijn al in Jamels jonge jaren te zien, als hij in zijn geboorteland Curaçao woont. 'Toen we klein waren heeft hij een keer achter mijn broer aangezeten en geroepen dat hij zijn hoofd aan mijn moeder zou geven', vertelt nicht Etty Akasio over een van haar vele herinneringen aan Jamel.

Als hij 22 is verhuist Jamel naar Nederland. Hier komt hij voor het eerst serieus met het Openbaar Ministerie (OM) in aanraking. Zo verdwijnt hij voor tien jaar in de gevangenis voor een aantal gewapende autodiefstallen. Een van die pogingen om een auto te stelen mislukt, waarbij hij op de eigenaar van een snackbar in Delft schiet. Die kan net op tijd wegduiken. Wél wordt Jamel hierbij veroordeeld voor poging tot moord.

Deze periode in de gevangenis is cruciaal in het leven van Jamel. Volgens zijn Engelse psychiater beginnen de grootheidswanen waar Jamel aan leidt zich hier te openbaren. Hij is de profeet van het Hazwaianse Koninkrijk, zijn eigen religie.

En hij is niet zomaar een profeet, zegt hij zelf in een YouTube-filmpje. 'Hazwa (zijn god, red.) heeft een boodschap voor me achtergelaten', vertelt hij in de camera. 'Hij zei: ik wist dat je de beste profeet was, maar ik wist niet dat je zo erg de beste was. Ik wist niet dat je beter was dan ik wist.'

Het zijn wanen waar hij de rest van zijn leven last van blijft houden. In bijna elk gesprek met nieuwe mensen begint hij al snel over zijn religie. Hij schrijft hier zelfs een boek over: Hazwaian Principle. Het boek heeft nog steeds een eigen pagina op bijvoorbeeld bol.com, al is het niet meer leverbaar.

Nadat hij in Nederland en Engeland heeft gewoond keert Jamel in 2014 terug naar Curaçao. Uiteindelijk komt hij terecht in het piepkleine dorpje Tera Pretu, waar hij naast zijn nicht Etty gaat wonen.

Zijn familie kent hem inmiddels en durft hem niet in huis te nemen. Vandaar dat Jamel besluit een eigen woning te bouwen. Deze 'woning' bestaat uit vier stenen muurtjes en een ingang voor een deur. De muurtjes zijn niet hoger dan een meter en het 'woonoppervlakte' is hooguit drie bij twee meter.

Het is in het begin ook de vraag of het wel een woning is, want Etty staat op een dag bij buurvrouw Gerda Brand voor de deur. In paniek, vertelt Gerda. 'Ze zei: Gerda, Jamel is een graf aan het graven voor een makamba. Dat is een witte Nederlander', legt ze uit. 'En ik ben zo bang dat jullie dat zijn.'

Maanden leeft Tera Pretu in angst voor Jamel. De enige momenten van rust zijn als Jamel in de gevangenis zit als hij weer iemand heeft bedreigd. Ondertussen doet Gerda haar uiterste best om hulp te regelen voor Jamel. 'Het is gewoon een mens, hè', legt ze uit. 'Hij heeft ook gewoon hulp en bescherming nodig.'

Om die reden houdt Gerda contact met Jamel als hij in Willemstad in de gevangenis zit. Ze schrijven elkaar in die tijd brieven. Gerda benadrukt dat Jamel ook een andere kant heeft. 'Het is een hele aimabele man die tot vreselijke dingen in staat is. En dat hebben wij als mens gewoon laten gebeuren en daar zijn wij verantwoordelijk voor. Ja, ik vind dat echt. Ik kan daar echt om huilen hoor.'

Die twee gezichten van Jamel beschrijven buurtbewoners ook als Jamel in 2022 weer in Nederland komt wonen. Dit keer in Middelburg. 'Hij stond hier 's morgens vroeg dansend in de straat aan zijn auto te werken', beschrijft een van zijn voormalige buren, die niet met haar naam genoemd wil worden.

'Dan stond hij hier met de muziek aan zijn ontbijtje te eten', vult een andere bewoonster aan. 'Hoewel hij af en toe een beetje verward overkwam was het toch ook wel een grappige gast.'

Die vrolijke kant slaat ook in Zeeland snel om. Hij wordt boos op de vrouw die een woning voor hem regelt en bedreigt haar met de dood. In een voicemail laat hij weten dat hij haar voor het weekend wil vermoorden. De vrouw moet hierdoor maanden met haar dochter onderduiken. Met de aangiftes van de vrouw tegen Jamel wordt niets gedaan.

Het kost de vrouw ook moeite om Jamel uit het huis te zetten dat ze voor hem heeft geregeld. 'Hij kwam steeds terug', vertelt een van de buurtbewoonsters. 'Hij wist precies wat zijn rechten waren. Want dan kwam de politie, maar uiteindelijk duurde het nog een tijdje voor ze hem echt de woning uit konden zetten en hij hier wegging.'

Ook dat beeld wordt door veel mensen bevestigd. Jamel is volgens hen een slimme man. Er zijn Facebook- en YouTube-filmpjes van hem in vier verschillende talen. En het lukt hem steeds om de mazen in de wet te vinden. 'Het verleden heeft laten zien dat hij mobiel en vindingrijk is', schrijft zijn Engelse psychiater over hem.

Hierdoor lukt het hem constant tussen Nederland, Curaçao en Engeland te reizen. En omdat de instanties in die landen niet met elkaar lijken te communiceren weten ze ook weinig over het gevaar van Jamel.

Vandaar dat een rechter in Dordrecht het in het voorjaar van 2023 niet nodig vindt dat Jamel onderzocht wordt in het Pieter Baan Centrum (PBC). Begin juni staat Jamel opnieuw voor de rechter, dit keer voor het bedreigen van twee ambtenaren in Zwijndrecht. Hij krijgt een straf gelijk aan het voorarrest en mag de volgende dag de gevangenis van Scheveningen verlaten.

Nog steeds is hij nauwelijks behandeld aan zijn schizofrenie en grootheidswanen. Met alle gevolgen van dien, want twee weken later volgt de steekpartij in de Albert Heijn aan de Turfmarkt in Den Haag. Jamel is inmiddels wel onderzocht door het PBC en de deskundigen zeggen dat hij op deze dag sterk verminderd toerekeningsvatbaar was.

Dat het tot die dodelijke steekpartij is gekomen doet veel pijn bij alle mensen die Jamel kennen en voor hem hebben gewaarschuwd. 'Niemand heeft inhoudelijk gekeken naar mijn aangiftes', vertelt de Zeeuwse vrouw die ondergedoken heeft gezeten voor Jamel. 'Als dat was gedaan, dan hadden ze hem gehad. Dan had die vrouw nog geleefd en dat vind ik ontzettend verdrietig.'